ADHD en eetstoornissen: wat gebeurt er wanneer deze diagnoses samenkomen?
Geschreven door Isabelle Plasmeijer
ADHD en eetstoornissen: een complexe combinatie. De combinatie van ADHD of ADD (Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder) en eetstoornissen komt vaker voor dan men op het eerste gezicht zou verwachten. ADHD is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis die wordt gekenmerkt door aandachtsproblemen, impulsiviteit en hyperactiviteit. Eetstoornissen, zoals anorexia nervosa, boulimia nervosa en eetbuistoornis, worden vaak gezien als copingmechanismen voor onderliggende psychologische problemen. Maar wat gebeurt er wanneer deze twee diagnoses samenkomen? In mijn werk kom ik vaak in aanraking met deze complexe interactie tussen ADHD en eetstoornissen. Dit Blog biedt wetenschappelijke inzichten en praktische tips voor ouders en professionals.
ADHD en eetstoornissen: de cijfers en wetenschappelijke inzichten
Onderzoek wijst uit dat er een significante overlap bestaat tussen ADHD en eetstoornissen. Een studie gepubliceerd in Journal of Psychiatric Research (2020) toont aan dat individuen met ADHD een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een eetstoornis, met name eetbuistoornis (binge eating disorder, BED). Impulsiviteit, een kenmerkend symptoom van ADHD, speelt hierbij een grote rol. Het snel en ongecontroleerd consumeren van voedsel wordt vaak in verband gebracht met deze impulsiviteit.
Daarnaast blijkt uit onderzoek in PubMed (2018) dat vrouwen met ADHD twee tot drie keer meer kans hebben op een eetstoornis dan vrouwen zonder ADHD. Hierbij wordt vaak een vicieuze cirkel waargenomen: ADHD-symptomen kunnen het eetpatroon verstoren, wat op zijn beurt gevoelens van schuld, schaamte en controleverlies versterkt – typische kenmerken van een eetstoornis.
Een belangrijke bijdrage aan dit onderzoeksveld komt van Dr. Carol W. Bickman, een Amerikaanse psychiater die gespecialiseerd is in ADHD en comorbide stoornissen. Haar werk benadrukt dat de kernsymptomen van ADHD, zoals aandachtsproblemen en moeite met zelfregulatie, bij kunnen dragen aan ongeordend eetgedrag. Bijvoorbeeld, kinderen met ADHD kunnen moeite hebben om hongersignalen te herkennen of neigen naar het eten van calorierijk voedsel als copingmechanisme.
De rol van dopamine
Een gemeenschappelijk neurobiologisch kenmerk van zowel ADHD als eetstoornissen is een disfunctie in het dopaminesysteem. Dopamine is een neurotransmitter die betrokken is bij beloning en motivatie. Bij mensen met ADHD functioneert dit systeem vaak minder efficiënt, wat kan leiden tot een verhoogde behoefte aan belonend gedrag, zoals overmatig eten. Dit wordt bevestigd door een studie in Neuroscience & Biobehavioral Reviews (2021), waarin onderzoekers een verband vonden tussen dopamine-dysregulatie en de ontwikkeling van eetstoornissen bij ADHD-patiënten.
Wie is Robin van Schaik?
Robin van Schaik is een vooraanstaand specialist in ADHD en werkt bij de ADHD Kliniek in Nederland. Met jarenlange ervaring in diagnostiek en behandeling, heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan het begrijpen van de overlap tussen ADHD en andere psychische aandoeningen, zoals eetstoornissen. Van Schaik benadrukt dat een multidisciplinaire aanpak essentieel is bij de behandeling van deze complexe comorbiditeit. Door zowel ADHD-symptomen als het eetgedrag gelijktijdig aan te pakken, wordt de kans op herstel aanzienlijk vergroot.
Drie tips voor ouders en professionals
Het begeleiden van kinderen met ADHD en een eetstoornis vraagt om een gerichte en holistische aanpak. Hier zijn drie praktische tips:
1. Creëer structuur en voorspelbaarheid
Kinderen met ADHD gedijen vaak goed bij een duidelijke structuur. Dit geldt ook voor eetmomenten. Plan maaltijden op vaste tijden en zorg voor een rustige, afleidingsvrije omgeving tijdens het eten. Onderzoek uit Child Psychiatry & Human Development (2019) toont aan dat voorspelbaarheid stress kan verminderen en bijdraagt aan een beter eetpatroon.
2. Werk samen met een multidisciplinair team
De combinatie van ADHD en een eetstoornis vereist een brede aanpak. Betrek een psycholoog, diëtist en kinderpsychiater bij het behandelproces. Samenwerking tussen deze professionals zorgt ervoor dat zowel de emotionele als lichamelijke behoeften van het kind worden aangepakt. Robin van Schaik adviseert om daarnaast ook ouders actief te betrekken bij de therapie, zodat zij beter kunnen inspelen op de unieke behoeften van hun kind.
3. Focus op positieve copingmechanismen
Leer kinderen gezonde manieren om met stress en emoties om te gaan. Dit kan bijvoorbeeld door middel van mindfulness, ademhalingsoefeningen of creatieve activiteiten. Een studie in Journal of Attention Disorders (2020) laat zien dat interventies gericht op emotionele regulatie de symptomen van zowel ADHD als eetstoornissen kunnen verlichten.
De combinatie van ADHD en eetstoornissen is complex, maar niet onoverkomelijk. Met de juiste ondersteuning, wetenschappelijke inzichten en een multidisciplinaire aanpak kan een kind leren omgaan met deze uitdagingen. Ouders en professionals spelen hierbij een cruciale rol door structuur, begrip en positieve copingstrategieën aan te bieden.
Meer informatie over behandelingen en ondersteuning bij eetstoornissen is te vinden op onze pagina's:
Bronnen artikel:
Bickman, C. W. (2018). ADHD and Eating Disorders: Understanding the Overlap. Journal of Psychiatric Research.
Volkow, N. D., Wang, G. J., & Baler, R. D. (2021). Dopamine and Obesity: Insights from Neuroimaging. Neuroscience & Biobehavioral Reviews.
Bijlstra, T., & van Schaik, R. (2020). Multidisciplinary Treatment Approaches in ADHD and Comorbid Disorders. Child Psychiatry & Human Development
